charty czerkieskie

[MarcinB]

Charty czerkieskie

Charty zwisłouche przybyły do Rosji w XVIII i XIX w. Wówczas Rosjanie toczyli wojny z narodami turkijskojęzycznymi w Azjii i przywozili wspomniane psy jako łupy. Szybko stali się miłośnikami tych chartów, gdyż charakteryzowały się dużo większą wytrzymałością niż te, które znali wcześniej.

Chart czerkieski, po rosyjsku nazywany gorką, jest rasą, która była rozpowszechniona w północnym Kaukazie. Klasyk rosyjskiej kynologii, L. P. Sabaniejew, podał, że gorki uważano za najlepsze z chartów wschodnich. Charty te odegrały dużą rolę w tworzeniu się południoworosyjskich chartów stepowych a w XIX w. jej krew dolewano do charta rosyjskiego borzoja. Obecnie, powszechnie uważa się, że gorka jest rasą wymarłą, a w najlepszym razie - że nie spotyka się już chartów górskich w czystości rasy.

Pierwsze charty czerkieskie przywiózł do Rosji feldmarszałek I.W. Gudowicz w 1807 r. Niektóre były krótkonogie i miały bardzo rozwinięty zad, dzięki czemu wykazywały się dużą zwrotnością podczas polowań. Prawdziwie popularne gorki stały się dzięki psu o imieniu Serdeczny, który pochodził z hodowli I. A. Kologriwowa, a należał do majora P.A. Iwaszkina. Kologriwowa wyhodował tego psa poprzez skrzyżowanie chartów gorskich z ówczesnymi chartami rosyjskimi. Przez pięć lat, od 1818 do 1823 r. Serdeczny wykazal się fenomenalną rączością na moskiewskich próbach polowych, podczas których nie znajdował sobie równych. Jak mawiano Serdeczny wyprzedzał zająca i łapał go od przodu, nie było przypadku, by “upuścił zwierzynę” i łapał ją już w pierwszym biegu.

Doskonałe cechy użytkowe Serdecznego przyczyniły się do tego, że bogaci myśliwi starali się przywieźć z kaukaskich gór psy w typie charta górskiego, by skrzyżować je z chartami rosyjskimi. Poza wymienionym Kołogriwowem, psy te pojawiły się u Iwaszkina, A.A. Stołypina, u przewodniczącego Guberni Saratowskiej E. N. Timaszewa, A. P. Krawkowa, a nawet u generała A. W. Żychariewa, który hodował je do swojej śmierci niemal w czystości rasy.

Na przełomie lat 40 i 50 ubiegłego wieku dwóch kynologów K. Esmont oraz A. M. Lerche dokonali przeglądu pogłowia chartów na południu europejskiej części Rosji. Byli zainteresowani przede wszystkim chartem nazwanym później stepowym oraz chartem krótkowłosym w typie nazwanym przez rosyjskich kynologów chortajem. Celem tych prac było wyselekcjonowanie chartów w tych dwóch typach, dla których po przeprowadzeniu prac polowych i przeglądów hodowlanych napisano wzorzec. Wprawdzie wszystkie inne psy poza wspomnianymi obaj kynolodzy wybrakowali, jednakże z jego notatek wynika, że charty górskie, obok chartów krymskich, wciąż się spotykało. W notatkach zapisali, że w 1949 r. w trakcie przeglądów hodowlanych 426 chartów, za charty górskie uznali cztery z przedstawionych im psów. Zauważyli także, że na wspomnianych terenach, raczej nie krzyżowano ze sobą chartów górskich i chartów krymskich.

L.P. Sabaniejew, a za nim S. Matwiejew, podają skrócony wzorzec charta górskiego.

[B]Głowa[/B]. Nieduża, wąska, o suchej kufie, jednakże mózgoczaszka szeroka z wyraźnym stopem.

[B]Oczy[/B]. Duże, czarne i pełne wyrazu.

[B]Uszy[/B]. Długie, wiszące, pokryte burkami, czyli przedłużonym, miękkimi i jedwabistym włosem, o długości do 6-7 cm. Długość ucha 15-17 cm.

[B]Szyja[/B]. Długa, spłaszczona.

[B]Grzbiet[/B]. Prawie prosty, ale bez wgłobienia, z lekkim przełomem, dość długi, łukowaty, mocny.

[B]Klatka piersiowa[/B]. Odpowiednio (dowolno) szeroka, wypukła. Żebra schodzą poniżej łokci, odpowiednio wypukłe.

[B]Kończyny[/B]. Suche, mocne. Śródręcze i śródstopie długie. Muskulatura biodra bardzo rozwinięta. Ustawienie tylnych kończyn bardzo szerokie, ich kątowanie dobrze wyrażone.

[B]Łapy[/B]. Zajęcze, podłużne, wysklepione. Między palcami dość długi miękki włos.

[B]Ogon[/B]. Krótki, cienki i ruchomy z krótkim, do 9 cm, i zdobiące pióro z rzadkiego włosia.

[B]Szata[/B]. Krótka, miękka, przylegająca, na głowie i przedniej stronie kończyn bardzo krótka. Na tylnej stronie bioder (portkach) i tylnej stronie kończyn przednich do nadgarstków zdobiąca, prosta i rzadka sierść.

[B]Umaszczenie[/B]. Czarny podpalany, wilczasty (rudy z czarną łodygą włosa) i czarny z maską.

[B]Wysokość[/B]. Psy do 72 cm; suki – nie więcej niż 67 cm.

Inne źródła podają jeszcze inny opis eksterieru rasy:

[B]Wygląd ogólny[/B].: Chart górski w wrażeniu ogólnym bardzo przypomina tazy, ale różni się od niego przede wszystkim mniej mocną kufą oraz wyraźnie wygiętym grzbietem.
[B]Wzrost[/B] w kłębie 60-70 cm.
[B]Głowa[/B]: wąska, bardzo sucha, z ostro zaznaczonym guzem potylicznym i wąską elegancką kufą.
[B]Uszy[/B] długie, wiszące wolno, z przedłużonym włosem na końcu.
[B]Tułów[/B]. Pierś beczkowata, schodząca do łokci. Grzbiet z lekkim łukiem. Brzuch z nieostrym podkasaniem.
[B]Ogon[/B]. Szablowaty, z niewielką ilością włosa. Krótki jedwabisty włos, bardziej obfity jedynie na uszach, ogonie i biodrach.
[B]Maść[/B]. Czarny podpalany, od rudo-ryżych do złotych, rudo-czarny, rudy z czarną kufą.

Gorka jest rasą wciąż interesującą z kilku powodów. Oczywiście jest wymarłym ogniwem w populacji chartów euroazjatyckich, co utrudnia wyrabianie sobie poglądów na temat pokrewieństwa dzisiaj żyjących ras charcich. Znajomość wzorca charta górskiego, a także charta krymskiego jest ważna dla hodowców charta polskiego, ponieważ obie te rasy występowały na granicy występowania populacji tej polskiej rasy. Wiele cech gorki to cechy pośrednie pomiędzy chartem polskim a chartami żyjącymi bardziej ku wschodowi, w Azji. Zatem poprzez gorkę definiujemy ekstremum charta polskiego. Znajomość gorki jest w końcu również istotna w postrzeganiu takich ras, jak południoworosyjski chart stepowy oraz chart środkowoazjatycki tazy, gdyż teren występowania gorki, "wciska" się pomiędzy tereny obecnej Ukrainy i obecnego Kazachstanu.

[U]Źródła[/U]:
Drug, 12/2005
Sabaniejew L.P, Ochotniczij sobaki,
Matwiejew S., Tazy, w: Ochotniczij sobaki 2/1999, 3/1999
Zapiski K. Esmont, A. M. Lerche, umieszczone na stronie: [url=http://stepnaya.newmail.ru/]Russian Steppe Hound[/url]

XXXXXX

Być może w jednym ze znanych pism kynologicznych ukaże się dłuższy artykuł dotyczący historii tej rasy, z rycinami, z aspektami kulturowymi itp.
Nic tylko czekać, o ile spodobał się artykuł o tazy.

[MarcinB]

W numerze 1/2009 PSA miałem przyjemność opublikować artykuł o chartach czerkieskich i chartach krymskich. Artykuł oczywiście jest znacznie szerszy niż powyższy wpis, towarzyszą im grafiki i zdjęcia. Powinien być ciekawy dla miłośników chartów polskich, rosyjskich w szczególności.